مانور دور زدن و pull up

پول آپ و دور زدن

تو این جلسه، در مورد ۲ مانور مهم هواپیما صحبت می‌کنیم. مانور دور زدن و پول‌آپ (pull up). مانور دور زدن، همون طوری که از اسمش پیداست برای تغییر مسیر هواپیما به کار میاد. تو جلسه پیش در مورد گشت‌زنی صحبت کردیم و گفتیم بعضی از هواپیما برای جمع‌آوری اطلاعات باید مدتی را در یک منطقه به گشت‌زنی بپردازند. برای این که این کار رو انجام بدن، نیاز دارن که از مانور دور زدن استفاده کنند. یه مثال دیگه برای کاربرد دور زدن هواپیما، اینه که بعضی وقت‌ها پیش میاد که یه هواپیما به فرودگاه مقصد رسیده ولی شرایط برای نشستن فراهم نیست. این هواپیما باید مدتی در اطراف فرودگاه مشغول به دور زدن بشه تا بعد بتونه تو فرودگاه بشینه.

در دور زدن چند پارامتر مهم وجود داره؛ شعاع دور زدن، سرعت دور زدن و سرعت دورانی. در مجموع دو نوع دور زدن وجود داره ۱- دور زدن با ارتفاع ثابت و ۲- دور زدن با تغییر ارتفاع. اکنون دور زدن با ارتفاع ثابت رو بررسی می کنیم. تو دور زدن با ارتفاع ثابت ۳ محدودیت وجود داره؛ ۱- محدودیت موتور، ۲- محدودیت سازه و ۳- محدودیت آیرودینامیکی. هر چه ما بتوانیم با زاویه غلتش بیشتری دور بزنیم، شعاع دور زدن کمتر و سرعت دور زدن و دورانی بیشتر می‌شود. این نشان دهنده مانورپذیری هواپیمای ماست. اما باید دقت داشته باشیم ۳ محدودیتی که گفتیم اجازه نمی‌ده ما زاویه غلتش رو زیاد کنیم. عکس زیر دور زدن رو تو زاویه غلتش‌های مختلف داره نشون میده.

دور زدن تو ارتفاع ثابت، برای خلبان کار سختیه. چون تو این مانور خلبان باید از پا و هر دو دستش برای کنترل هواپیما استفاده کنه. وقتی یه هواپیما شروع می‌کنه به دور زدن، تمایل به افت ارتفاع داره که خلبان باید با یه دست فرمون رو داشته باشه و با دست دیگه به اصطلاح گاز بده.

نحوه دور زدن به این صورته که لیفت روی یه بال زیادتر از دیگری می‌شه. به همین دلیل یک بال هواپیما بالا میاد و یه بال دیگش پایین میره. برای این که این اتفاق بیفته، از شهپره‌ها (ailron) استفاده می‌کنند. این سطوح کنترلی زوایه حمله رو یه بال زیاد می‌‌کنند و روی یه بال دیگه کم می‌کنن و همین باعث می‌شه لیفت نا متقارن پیش بیاد.

مانور پول‌آپ، به این صورته که هواپیما شیرجه می‌زنه به سمت زمین تا سرعت زیاد بشه. بعد از افزایش سرعت، زوایه حمله می‌گیره و خودش را بالا می‌کشه. این مانور بیشتر برای جلوگیری از سقوط اتفاق می‌افته. البته بعضی موارد دیگه هم استفاده داره که شما تو فیلم زیر می‌بینید.

پ

شماتیک این مانور عکس زیره.

نحوه اجرای این مانور به این صورته که ابتدا هواپیما با حرکت به سمت زمین، سرعت خودش را زیاد میکنه. بعد از این که سرعتش به مقدار قابل قبولی رسید، با استفاده از دم افقی سر هواپیما را بالا ‌یاره و زوایه حمله می‌گیره که این زاویه حمله باعث می‌شه لیفت هواپیما لیفت بگیره و به سمت بالا حرکت کنه. تو فیلمی که در بالا دید، یکی از موارد استفاده از مانور رو نشون داده. گاهی اوقات اشکال در باند و عدم مساعد بودن شرایط باند باعث می‌شه که خلبان مجبور به عملیات پول‌آپ می‌شه. مثلاً تو فیلم بالا، اگه خلبان این عملیات رو انجام نمی‌داد تقریباً ۴۰۰ مسافر و دو هواپیما از بین می‌رفت.